Tysiące przedmiotów zabranych niegdyś z indiańskich ziem i przechowywanych poźniej w muzeach całych Stanów Zjednoczonych powraca do indiańskich właścicieli i opiekunów. Przedmioty tego rodzaju znajdują się niemal we wszystkich muzeach, w tym w Heard Museum w Phoenix, które zgromadziło najbardziej okazałą w kraju kolekcję kultury materialnej Południowego Zachodu. Wiele z nich trafiło do gablot i magazynów w budzących wątpliwościach okolicznościach, lub nawet z naruszeniem prawa.

Uchwalona w 1990 roku Ustawa o ochronie grobów tubylczych Amerykanów i repatriacji (NAGPRA) przewiduje możliwość zwrotu Indianom eksponatów uzyskanych zarówno w sposób legalny, jak i nielegalny. Często są to przedmioty o bezcennej wartości i trwałym znaczeniu kulturowym i religijnym. Tylko w Muzeum Północnej Arizony we Flagstaff od 15 do 20 tysięcy spośród 250 tysięcy zebranych tam eksponatów nie posiada kompletnej dokumentacji, która świadczyłaby bez żadnych wątpliwości o ich prawidłowym uzyskaniu.

Wiele przedmiotów o istotnym znaczeniu dla współczesnych kultur i religii tubylczych pochodzi z wykopalisk sponsorowanych na początku XX wieku przez amerykańskie muzea ze Wschodniego Wybrzeża. Liczne ekspedycje naukowe gromadziły zbiory na świętych ziemiach Indian oraz na ich cmentarzach, przedkładając "dobro nauki" nad prawa i uczucia gospodarzy. Część zbiorów trafiła do muzeów z kolekcji prywatnych, których pochodzenie niejednokrotnie budzi wątpliwości lub pozostaje zagadką. Wiele zabytków odzyskano od poszukiwaczy starożytności i zwykłych rabusiów indiańskich grobów, których przestępcza działalność jest prawdziwą plagą.

Do pierwotnych właścicieli trafiają nie tylko przedmioty uzyskane droga nielegalną. Na przykład w latach 30. i 40. XX wieku Biuro do Spraw Indian (BIA) zezwoliło na prowadzenie wykopalisk na rozmaitych terenach należących do Indian Arizony. Jedno z największych stanowisk na południe od Phoenix zwane było Snaketown. W ostatnich latach tylko jedno Muzeum Stanu Arizona zwróciło Indiańskiej Społeczności Gila River ponad 37 tysięcy przedmiotów znalezionych na terenie Snaketown, w tym 30 ludzkich szczątków.

Procedura zwrotu każdego przedmiotu jego pierwotnym indiańskim właścicielom jest skomplikowana i długotrwała. Udokumentowanie roszczeń, zbadanie ich zasadności (o zwrot tego samego artefaktu ubiega się często kilka różnych plemion, a czasem także ich wcześniejsi posiadacze), ocena możliwości bezpiecznego przechowywania zwracanych przedmiotów lub np. ukończenie badań ludzkich szczątków przed ich ponownym godnym pochówkiem zajmuje nierzadko ponad trzy lata. Jednak choć biurokratyczna machina działa powoli, to do pierwotnych właścicieli trafiły w minionych latach setki tysięcy przedmiotów, które - same będąc bezcennymi często zabytkami - ułatwiają lub wręcz umożliwiają trwanie i rozwój nie mniej cennych dla światowej społeczności tubylczych kultur i religii.