Majowie pomagają chronić zabytki przeszłości

 

Wioskowa starszyzna współczesnych Majów z Gwatemali pomogła władzom i ekspertom odnaleźć i odzyskać ołtarz skradziony ze starożytnego miasta Majów Cancun (Cancuén) - doniosło National Geographic Society. Od dłuższego czasu Indianie z okolicznych wiosek biorą udział w porządkowaniu i pilnowaniu ruin jednego z głownych centrów prekolumbijskiej cywilizacji swoich przodków, a ostatnio indiańska starszyzna włączyła się w poszukiwania zaginionych zabytków swoich przodków.

Dwa lata temu grupa złodziei pojawiła się w położonym w głębii gwatemalskiej dżungli ruinach prekolumbijskiego miasta Majów Cancun i zrabowała stamtąd pokryty płaskorzeźbami kamienny ołtarz ofiarny, pochodzący wg naukowców z VIII wieku naszej ery i określany jako "niezwykle cenne dzieło sztuki i wiedzy o starożytnej cywilizacji Majów". Złodzieje usiłowali sprzedać ołtarz handlarzom narkotyków - jedynym ludziom w okolicy mogącym dysponować odpowiednio dużą kwotą pieniędzy. O przechowywany w jednej z wiosek 300-kilogramowy kamienny zabytek walczyło następnie - czasem z bronią w ręku - kilka grup przestępczych. Ołtarz usiłowano także - na szczęście nieskutecznie - wywieźć do sąsiednego Belize, by tam wprowadzić go nielegalnie na lukratywny międzynarodowy rynek antyków.

Pół roku temu swoje siły połączyli poszukujący ołatarza gwatemalscy archeolodzy, członkowie tajnych służb oraz chłopi z okolic ruin Cancun - potomkowie starożytnych Majów. Doprowdziło to do odnalezienia i odzyskania cennego dzieła sztuki podczas spektakularnego nocnego najazdu na kryjówkę złodziei. Zdaniem naukowców pozwoli to dokończyć badania schyłkowego okresu istnienia królestwa Cancun oraz losów jego ostatniego władcy, zidentyfikowanego jako Taj Chan Ahk Ah Kalomte. Był to najpotężniejszy z całej dynastii władców Cancun, a rozbudowane inskrypcje i tytuły władcy na ołtarzu wskazują, iż miał on ambicje przejęcia kontroli nad znacznym obszarem klasycznej cywilizacji Majów.

Naukowcy prowadzący od czterech lat prace badawcze na rozległym terenie ruin Cancun nie zdzwali sobie początkowo sprawy z istnienia i zaginięcia ołatarza, odkrytego w wyniku opadów deszczu przez grupę złodziei i natychmiast przez nich wywiezionego. Dopiero pół roku temu do naukowców zgłosiło się czterech członków starszyzny jednej z sąsiednich wiosek. Opowiedzieli oni o zamaskowanych ludziach - prawdopodobnie członkach jednej z rywalizujących ze soba grup przestępczych - którzy pobili kilkoro jej mieszkańców, wypytując o kamienny zabytek. Doniesienie to umożliwiło postęp w śledztwie i z czasem doprowadziło do jego pomyślnego zakończenia.

Majowie z okolicznych wiosek od dwóch lat uczestniczą w międzynarodowym programie mającym na celu włączenie ich w ochronę i pracę na terenie prekolumbijskich ruin. Obecnie pracują m.in. jako przewodnicy, strażnicy leśni i właściciele przedsiębiorstw obslugujących turystów. Coraz częściej czują się związani z zabytkami własnej przeszłości i odpowiedzialni za ich bezpieczeństwo. Odzyskany ołtarz przedstawia dwóch królów Majów w odświętnych strojach, uczestniczących w rytualnej grze w piłkę kończącej zwykle spotkania władców i zawierane przez nich sojusze.

Według gwatemalskich urzędników po raz pierwszy udało się rozszyfrować całą siatkę złodziei i handlarzy zainteresowanych zabytkami cywilizacji Majów. Zatrzymano już i postawiono przed sądem cztery osoby, a śledztwo i rozpracowywanie cąłej zorganizowanej grupy przestępczej nadal trwa. Dotychczas skradzone zabytkowe dzieła sztuki uważano za stracone dla środowiska naukowców i kultury kraju.

Mojowie byli cywilizacją dominującą w Ameryce Środkowej i południowym Meksyku przez niemal całe pierwsze tysiąclecie naszej ery. Około 900 roku n.e. rozpoczął się szybki i wciąż zagadkowy dla naulowców upadek ich kultury i głównych ośrodków miejskich, takich jak Cancun. Podczas gdy inne ośrodki Majów upadały, Taj Chan Ahk nadal umacniał swoją władzę nad regionem. Wybudował m.in. jeden z najwspanialszych - choc nigdy nie ukończonych - pałaców Majów, a odnalezienie ołtarza może pomóc w dotarciu do jego grobowca.

Odnaleziony kamienny ołtarz zachował się w dobrym stanie, a jego wysoka jakość i szczegółowość stawia go - zdaniem wielu archeologów - obok innego słynnego ołtarza Majów, odnalezionego w 1915 roku i przechowywanego obecnie w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Guatemala City.

Oprac. Cień